Trendy w produkcji książek

W ciągu ostatnich lat rynek wydawniczy przeszedł ogromną transformację. Zmieniające się preferencje czytelników, rozwój e-booków i audiobooków, globalne zmiany w segmencie entertainment (rozwój platform streamingowych oferujących miliony tytułów filmów i seriali fabularnych, a także dokumentów, czy zapisów spektakli będących skuteczna konkurencją dla tradycyjnej lektury „zwykłej” papierowej książki),  rozwój platform społecznościowych, a także powszechna dynamiczna cyfryzacja wpływają na to, jak dziś wydawnictwa projektują i produkują swoje książki.

1. Różnorodność treści i niszowość

Czytelnicy oczekują już nie tylko klasycznych, uniwersalnych tytułów. Coraz większą popularność zdobywają książki niszowe, specjalistyczne i eksperckie. Autorzy coraz częściej kierują swoje publikacje do bardzo precyzyjnie określonych grup odbiorców — to trend widoczny zarówno na polskim rynku książki, jak i globalnie.

2. Personalizacja i edycje na zamówienie

W erze cyfrowej czytelnicy chcą mieć większą kontrolę nad doświadczeniem czytelniczym. Wydawnictwa coraz częściej oferują edycje personalizowane, książki z dedykacjami, specjalnymi okładkami czy limitowanymi dodatkami. Druk cyfrowy otworzył tu zupełnie nowe możliwości — drukarnie mogą produkować krótkie serie lub pojedyncze egzemplarze bez strat i bez konieczności dużych nakładów.

3. Ekologiczne podejście do produkcji

Ekologiczny trend w branży książkowej staje się coraz silniejszy. Czytelnicy zwracają uwagę na papier ekologiczny, certyfikowane surowce, ograniczenie odpadów oraz mniejszy ślad węglowy. To powoduje, że wydawnictwa i self-publisherzy coraz częściej – dokonując wyboru drukarni do współpracy – biorą pod uwagę, czy produkcja jest przyjazna środowiskowo.  Drukarnie działające w cyklu zrównoważonym, stosujące energooszczędne technologie czy recykling materiałów — zyskują przewagę konkurencyjną.

4. Digital vs. tradycja

E-booki i audiobooki są coraz bardziej popularne, oferując czytelnikom mobilność i szybki dostęp do treści. Jednak książki papierowe wciąż mają silną pozycję na rynku — wielu odbiorców traktuje je jako przedmiot, doświadczenie, element życia codziennego. Wyzwaniem dla branży wydawniczej staje się więc odpowiednia równowaga między formatami elektronicznymi a drukowanymi.

Rozwój technologiczny wyznacza nowe kierunki w druku książek, a drukarnie inwestują w innowacje, aby sprostać rosnącym wymaganiom rynku. Od kilkudziesięciu już lat na znaczeniu zyskuje druk cyfrowy, który w produkcji książek skutecznie konkuruje z drukarniami offsetowymi, szczególnie w obszarze małych i średnich nakładów. Po pierwsze – jest szybszy, ekonomicznie opłacalny i elastyczny. Ta technologia otwiera nowe możliwości, przede wszystkim z zakresie:

• druku na żądanie,
• personalizacji publikacji,
• krótszego czasu realizacji zleceń,
• ekologicznych rozwiązań (brak konieczności tworzenia matryc czy form drukowych, mniejsze straty surowców w produkcji np. na tzw. rozruch maszyny etc.)

 
W przypadku druku cyfrowego proces umożliwia szybkie przygotowanie plików i błyskawiczne przejście do produkcji — bez skomplikowanych przygotowań typowych dla druku offsetowego. Dodatkowo nowoczesne maszyny i systemy workflow w nowoczesnych drukarniach pozwalają zautomatyzować wiele etapów produkcji — od przygotowania plików, przez druk, aż po introligatornię. Automatyzacja procesów skraca czas produkcji i zmniejsza liczbę błędów — co ma ogromne znaczenie przy rosnącej liczbie krótkich serii. Gdy mówimy o technologiach dominujących w dzisiejszej produkcji książek nie wolno nam zapominać o uszlachetnieniach i estetyce premium. Czas rozpadających się w dłoniach książek rodem z PRL-u na gazetowym szarym papierze, w miękkich, brzydkich okładkach dawno minął. Dziś liczą się uszlachetnienia, jakość i estetyka premium. Czytelnicy zwracają uwagę na wygląd książek. Wydawcy inwestują więc w uszlachetnienia, takie jak:

• lakiery 3D,
• folie metaliczne,
• tłoczenia,
• zadruk krawędzi,
• nietypowe podłoża papierowe,
• dodatkowe książkowe „gadżety” takie jak zakładki do książek, czy obwoluty i opaski.

Dzięki nim nawet niewielki nakład staje się wyjątkowy, a książka zyskuje charakter kolekcjonerski.

Polska branża wydawnicza dynamicznie reaguje na globalne trendy.

1. Rozwój e-booków i audiobooków

W Polsce e-booki i audiobooki od kilku lat zdobywają coraz większą popularność — choć nadal nie w takim tempie jak w USA czy Wielkiej Brytanii. Mobilność, szybki dostęp i możliwość słuchania treści w drodze powodują, że formaty elektroniczne stają się coraz bardziej powszechne.

2. Self-publishing – szybciej i bardziej świadomie

Polski self-publishing rośnie w siłę. Autorzy coraz częściej decydują się samodzielnie wydawać swoje książki, korzystając z technologii cyfrowej, drukarni cyfrowych i sprzedaży online. To trend niezwykle silny również w Europie Zachodniej i Ameryce. W USA już prawie co drugi wydawany tytuł pochodzi z self-publishingu.

3. Wpływ mediów społecznościowych

Dziś zupełnie inaczej niż kiedyś promuje się książkę. Wiele działań przeniosło się do internetu, a samo dotarcie do interesującej nas czytelniczej grupy docelowej wydaje się łatwiejsze i bardziej precyzyjne właśnie dzięki social mediom. Rosną w siłę także także serwisy społecznościowe, które jednocześnie są platformami czytelniczymi i blogowymi, takie jak np. Wattpad. To darmowe miejsce w sieci, gdzie czytelnicy mogą czytać i publikować własne utwory – wiersze, opowiadania, powieści. Dziś już wiele książkowych bestsellerów swoją premierę miało właśnie na Wattpadzie. Ich potencjał został zauważony przez doświadczone wydawnictwa, które nawiązały współpracę z autorem, a w jej efekcie autor/autorka spełniła/spełnił marzenie o własnej „prawdziwej” książce.

Gdy mówimy o przyszłości książek, myślimy nie tylko o treściach, lecz także o technologiach, które będą kształtować produkcję. Na pewno olbrzymi wpływ na branżę będzie mieć sztuczna inteligencja (AI). Już dziś wspiera ona edycję tekstu, korektę, skład i projektowanie publikacji. Coraz częściej spotykamy się już z ilustracjami i projektami okładek stworzonymi przez AI. W przyszłości narzędzia oparte na AI mogą automatycznie tworzyć design okładki, proponować układ typograficzny, analizować preferencje czytelników i pomagać autorom dotrzeć do właściwej grupy odbiorców.

Istotny wpływ na przyszłość książki na pewno będzie mieć także druk 3D – wydaje się dzisiaj, że może w pewnym zakresie zrewolucjonizować rynek książek artystycznych, interaktywnych czy edukacyjnych, a także rozszerzona rzeczywistość (ang. augmented reality). Wraz z rozwojem technologii, książki mogą stawać się coraz bardziej interaktywne i imersyjne —  właśnie z elementami AR, dodatkowymi treściami cyfrowymi czy dynamicznymi ilustracjami. To otwiera zupełnie nowe doświadczenia dla czytelników.

Rynek książki nieustannie ewoluuje — zmieniają się oczekiwania czytelników, możliwości technologiczne i modele wydawnicze. Technologie cyfrowe, rozwój e-booków i innowacyjne podejścia produkcyjne będą wyznaczać kierunek na kolejne lata. Dziś jeszcze – mimo cyfryzacji – książka papierowa nadal pozostaje podstawowym nośnikiem treści. Czytelnicy doceniają jej trwałość, materialność, estetykę i doświadczenie, którego format elektroniczny nie zastąpi. Zwiększa się liczba autorów – wydawców – osoby, które dotąd pisały do przysłowiowej szuflady, w wyniku dostępności druku cyfrowego, odważnie korzystają z self-publishingu.

Drukarnie, które inwestują w nowoczesne rozwiązania, zrównoważoną produkcję i elastyczne modele pracy — stają się kluczowym partnerem zarówno dla wydawnictw, jak i dla autorów. Przyszłość literatury to połączenie tradycji z technologią — i ogromne pole do eksperymentowania. Sami jesteśmy ciekawi, co przyniesie jutro.